
نرم افزار های تخصصی مهندسی مخازن
در خصوص نرم افزار های تخصصی مهندسی مخازن باید گفت: پس از کشف مخازن هیدروکربنی توسط تیم اکتشاف و حفاری این مخازن توسط تیم حفاری، نوبت به فاز مهندسی مخزن میرسد که نقش مهمی در چرخه برداشت از مخازن را عهده دار است. شناخت مخزن (Reservoir Characterization) که شامل تکمیل مطالعات زمینشناسی و پتروفیزیک مخزن و همینطور بررسی جریان سیال در محیط متخلخل میشود و همچنین مدلسازی واقعگرایانه با جزییات زمینشناسی از مخزن هیدروکربنی، ایجاد جدول زمانی تولید، برگزیدن مناسبترین شیوه و نرخ تولید به جهت رسیدن به حداکثر برداشت سیالات نفتی و انتخاب مناسبترین شیوه ازدیاد برداشت نیازمند شبیه سازیهای رایانهای است.
نرم افزار Petrel
Petrel محصول شرکت Schlumberger نرم افزاری یکپارچه برای مطالعه و حل کلیه چالش های زیرزمینی شامل تفسیر اطلاعات لرزه نگاری و شبیه سازی مخزن می باشد. پترل که یکی از نرم افزار های تخصصی مهندسی مخازن می باشد، فرآیند یکپارچه ای برای توسعه و پایش مدل استاتیک و دینامیک مخزن فراهم کرده که بدین ترتیب کلیه مشکلات ارتباطی بین نرم افزارهای مختلف برای تهیه و توسعه مجزای این مدل ها مرتفع شده و از عدم تطابق داده های ورودی در هر مرحله و یا از دست رفتن آنها در هنگام تبادل داده ها که در هنگام استفاده از نرم افزارهای مختلف اتفاق می افتد جلوگیری می کند.

نرم افزار CMG
CMG Suite که یکی از نرم افزار های تخصصی مهندسی مخازن است، همچنان در حال شکستن زمینه های مختلف برای شبیه سازی و ساخت مدل و پالایش پیشرفته بهبود فرآیندهای مختلف به وسیله ی پردازش موازی می باشد. از جمله این پردازش ها میتوان به فعل و انفعالات متقابل انبساطی مانند اثرات گرمایی، geochemistry ،geomechanics و رفتار و فاز مایعات و همچنین هیدرولیک چاه و جستجو نام برد.

نرم افزار Eclipse
نرم افزار صنعتی و مهندسی شبیه سازی مخازن هیدروکربوری Schlumberger ECLIPSE Simulation متعلق به شرکت خدمات فنی شلمبرژر بوده و کامل ترین و نوین ترین مجموعه از روش های حل عددی معادلات جریان درون مخزن را برای پیش بینی و تطابق تاریخچه ی رفتار دینامیک انواع مختلف مخازن عادی و غیر عادی نفتی و گازی میباشد. Schlumberger ECLIPSE Simulation به دلیل توانایی های گسترده و خارق العاده ، سرعت بالا ، حل موازی معادلات و … در سه دهه ی گذشته بالاترین رتبه ها را بین نرم افزار های رقیب کسب کرده است.
با توجه به اینکه بیش از 800 شرکنت در بیش از 70 کشور جهان از این نرم افزار استفاده میکنند ، نرم افزار Schlumberger ECLIPSE Simulation در زمینه ی تعامل با مهندسان خبره ی نفت به نرم افزار غیر قابل دسترسی تبدیل گردیده است به گونه ای که این نرم افزار در سال های گذشته به نرم افزار استاندارد شبیه سازی مخازن هیدروکربوری در شرکت های بزرگ صنعتی تبدیل شده است. همچنین این نکته که تاکنون بیش از 1500 مقاله ی SPE به این نرم افزار رجوع داده شده است بیانگر این است که این نرم افزار در بین جوامع دانشگاهی و صنعتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این نسخه ها توانایی های شبیه سازی به روش های نفت سیاه ، Compositional ، گرمایی و خطوط جریان گسترش یافته است. شبیه سازی روش های شیمیایی نیز در این نسخه دارای تغییرات زیادی گردیده و امکانات و توانایی های زیادی به آن اضافه گردیده است. همچنین تعامل این نرم افزار با نرم افزار پترل گسترش یافته است.

نرم افزار IPM
IPM Suite مجموعه نرم افزار شرکت Petroleum Experts یا به اختصار PETEX است که برای شبیه سازی و بهینه سازی شبکه های سطحی، مدلسازی چاه نفت، مدلسازی سیستم تقطیر، مدلسازی سیستم های تزریق آب و گاز در چاه های نفت، مدلسازی تاثیرات منافذ موجود در اطراف چاه و …میباشد. مجموعه نرم افزار های IPM از جمله GAP, PROSPER, MBAL, PVTP, REVEAL and RESOLVE میتوانند به صورت یک پارچه با یکدیگر اجرا شوند. که به مهندسین اجازه ی طراحی کامل زمینه ها را میدهد. مدل می تواند شامل مخزن تمام چاه و سطح سیستم جمع آوری باشد. IPM می تواند مدل و بهینه سازی تولید و آب و یا سیستم تزریق گاز به طور همزمان انجام دهد. با کامل شدن مدل مخزن چاه و سیستم های سطح و تاریخچه تولید همسان، سیستم تولیدمی تواند بهینه سازی و تولید پیش بینی را اجرا کند.
رویکرد منحصر به فرد جهانی به مهندسین این اجازه را میدهد که برای تعیین تنظیمات بهینه به حداکثر تولید یا درآمد، حساب همه محدودیت های که در سیستم تنظیم وجود دارد بگیرد. این نتایج پس از آن می تواند برای اجرای تنظیمات در سطح زمینه برایرسیدن به اهداف بهینه سازی مورد استفاده قرار گیرد. به معنای واقعی کلمه چند هزار رشته در سراسر جهان وجود دارد که برای مدیریت و بهینه سازی از IPM استفاده میکنند. با استفاده از RESOLVE و OpenServer IPM میتواند نرم افزارهای PETEX را به نرم افزارشخص ثالث مخزن شبیه سازی و شبیه سازی فرآیند متصل کند.

نرم افزار tNavigator
tNavigator نرم افزاری قدرتمند جهت شبیه سازی دینامیکی مخازن نفت و گاز است. این برنامه تلاشی جمعی از محققین و تیم توسعه شرکت RFD است. این برنامه قابل نصب بر روی سیستم های شخصی، لپ تاپ، سرورها و حتی کلاسترهای HPC است. برنامه به زبان ++C نوشته شده است و در کدنویسی آن از جدیدترین تکنولوژی های پردازش موازی و شتاب دهنده های سخت افزاری استفاده شده است. سرعت پردازش و عملکرد این برنامه متناسب با توان سخت افزاری سیستم میزبان است.
قطعا اگر برنامه را بر روی سیستم های کلاستر با چندین هسته پردازشی اجرا کنید شاهد افزایش چشمگیر سرعت عملیات شبیه سازی و پردازشی خواهید بود. برای به حداکثر رساندن سرعت پردازش مدلهای پیچیده از هیچ تکنولوژی دریغ نشده است، در جای لازم از NUMA، Hyperthreading، محاسبات هیبریدی MPI/SMP و … به خوبی استفاده شده است. همه این تکنولوژی ها به کار گرفته شده است تا برنامه با حداکثر کارایی به متخصین خدمت رسانی کند و سایر رقبا را با اختلاف معنی داری پشت سر بگذارد.
در صفحه معرفی این محصول، شبیه سازی تعاملی یکی از ویژگی های اصلی این محصول برشمرده شده است. در واقع این محصول بر خلاف سایر ابزارهای شبیه سازی نه تنها اجازه مانیتورینگ در لحظه عملیات شبیه سازی مخازن را میدهد بلکه این اجازه را نیز به کاربران میدهد تا بتوانند با چند کلیک ماوس خواسته ها و پارامترهای مورد نظر خود را در جریان شبیه سازی تغییر و نتایج را مشاهده کنند. این موضوع باعث تسهیل عملیات شبیه سازی و مطالعه پارامتریک مخازن نفت و گاز میشود و قطعا باعث صرفه جویی زمانی زیادی خواهد شد. توصیه میکنیم اگر در شاخه مهندسی نفت و گاز درگیر در فرایندهای شبیه سازی مخازن هستید و یا حتی برای رساله پایانی خود نیازمند پژوهش در این زمینه هستید tNavigator را به عنوان یکی از برترین ابزارهای این حوزه به کار بگیرید.

نرم افزار PVTSim
PVTsim نرم افزاری است برای مدل سازی معادلات حالت که به کاربر اجازه میدهد خواص سیالات و داده های تجربی PVT را به طور کامل شبیه سازی کند. PVTsim از تعدادی ماژول تشکیل شده است. این نرم افزار قابلیت های متعددی جهت شبیه سازی فرایندهای رایج در مهندسی تضمین جریان (Flow Assurance Engineering) دارد. این نرم افزار قادر به محاسبات ترمودینامیکی سیستم های حاوی اب، ازمایشات لوله قلمی و swelling نیز میباشد. بررسی مطالعات موردی و مشکلات ناشی از وجود رسوبات هیدروکربنی مانند هیدرات های گازی، اسفالتین و واکس در سیستم های بهره برداری از موضوعات دیگر این نرم افزار است. کلیه حقوق این نرم افزار متعلق به شرکت Calsep است. این نرم افزار برای اولین بار در سال ۱۹۹۸ انتشار یافت. بیش از ۳۰۰ شرکت مهم و پیشرو صنعت نفت و گاز ، شرکت های خدماتی و متخصصان ازمایشی از این نرم افزار استفاده میکنند.

نرم افزار PVTi
نرم افزار PVTi یکی از شناخته شده ترین نرم افزار های مهندسی نفت از ماژول های نرم افزار Eclipse ساخت شرکت شلمبرژر می باشد که برای تفسیر داده های خواص سیالات مخزن کاربرد دارد.

نرم افزار WINPROP
ماژول WinProp از بسته نرم افزاری CMG نرم افزار قدرتمند خواص سیال مخزن است. این نرم افزارها بسته ای بر اساس معادلات حالت می باشند که به منظور ایجاد اطلاعات PVTاز اطلاعات آزمایشگاهی سیالات مخزن تهیه شده است. در این نرم افزار با استفاده از داده های آزمایشگاهی نظیر فشار، دما، حجم نسبی، نسبت مولی و… و با استفاده از معادله حالت، نمودارهای مختلف سیال بر اساس محاسبات خود نرم افزار رسم میشود. سپس با استفاده از داده های آزمایشگاهی که در اختیار داریم، نمودارهای رسم شده توسط نرم افزار بر داده های واقعی منطبق میشود .به این کار به اصطلاح Matchگیری گفته میشود. این انطباق با استفاده از تغییر در پارامترها و وزن دهی انجام می گیرد. در این نرم افزار امکان انتخاب چندین معادله حالت، استفاده از معادلات مختلف برای ویسکوزیته و نیز امکان تنظیم (tune) نمودن معادلات، با دادههای آزمایشگاهی نیز وجود دارد. در انتها می توان داده های PVTرا به فرم مناسب برای شبیه سازی های مخزن مانند نرم افزارهای (Imex &Gem)CMG و Eclipseخروجی گرفت.

نرم افزار GeoLog
Paradigm Suite شامل چندین نرمافزار حرفهای از جمله Geolog است که نرم افزاری پیشرفته برای ارزیابی و آنالیز پتروفیزیکی در شاخه زمین شناسی است. این ابزار که یکی از نرم افزار های تخصصی مهندسی اکتشاف است تا آنجا در حوزه پتروفیزیک و تجزیه و تحلیل زمین شناسی اهمیت دارد که به عنوان یک استاندارد صنعتی در بین متخصصین و اهالی فن شناخته میشود. از ویژگی های بارز این برنامه می توان به چند کاربره بودن آن، مدیریت عالی داده ها، گرافیک بسیار مناسب در طراحی واسط کاربری و نتایج نمایشی و همچنین یکپارچگی مناسب آن در بحث ادغام و ترکیب داده اشاره کرد.
به ادعای این شرکت آخرین نسخه این نرم افزار، نسل بعدی راه حلها و ابزارهای ژئوفیزیک و پتروفیزیکی خواهد بود و با تکنولوژی ها و قابلیتهای مختلفی که در اختیار متخصصین قرار میدهد بهبود کارایی و کاربرپذیری آن را تضمین میکند. این نرم افزار بر پایه محصول دیگر این شرکت یعنی Epos کار میکند. Geolog به صورت مستقیم بر روی داده های موجود در Epos و دیتابیسهای شخص ثالث همچون Petrel* seismic کار میکند.
این برنامه در سراسر دنیا طرفداران زیادی دارد و همواره بر اساس نظر مشتریان شرکت سازنده مشکلات موجود را برطرف و با افزودن قابلیتهای جدید بازار گسترده تری را برای خود رقم میزند. ژئولاگ و مجموعه Paradigm Suite یک ابزار همه کاره در حوزه پتروفیزیک است که با فراهم کردن امکانات مختلف، مدیریت لاگها و داده های پراکنده به راحتی امکان پذیر است که این کار باعث میشود تا کاربران بتوانند با پتلفرمهای بیشتری ارتباط برقرار کنند و بدین ترتیب سرعت و دقت انجام کارها بسیار بیشتر از قبل شود.

نرم افزار LogPlot
LogPlot یک نرمافزار نقشهبرداری ساده و با انعطافپذیری بالا و از جمله نرم افزار های تخصصی مهندسی اکتشاف است که دانشمندان علوم زمین از سال 1983 تا کنون برای نمایش بصری دادههای ژئوتکنیک، محیط زیست و دادههای معدنی مورد استفاده قرار دادهاند. این برنامه دادههای شما را در حالت اسکرول بینهایت و یا در قالب چندین صفحه ارائه میدهد. شما میتوانید یک یا چند صفحه را به فرمتهای مختلف PDF یا HTML خروجی بگیرید. همچنین امکان تبدیل گزارش به عکس با فرمتهای , BMP, TIFF, و PNG وجود دارد. با استفاده از این نرمافزار شما به راحتی امکان ثبت لاگهای زمینشناسی، ترسیم نمودارهای سنگشناسی و یا ثبت و ترسیم دادههای مربوط به چاههای گمانه در جریان عملیات معدن کاوی یا حفر چاه وجود دارد.
با یک نگاه به نمودارهای ترسیم شده به راحتی میتوانید اطلاعات دقیقی در مورد تخلخل، ستونهای لیتولوژی و غیره کسب کرد. با استفاده از RockWare LogPlot امکان تهیه فایلهای الگو، وارد کردن ساده دادههای خام و تبدیل آن به فرمتهای دیگر وجود دارد. محیط برنامه گرافیکی و ساده است و ویرایشگر داده آن بسیار توانمند طراحی شده است طوری که به راحتی میتوانید با ستونها و ردیفهای اطلاعاتی کار کنید و اطلاعات هر سلول را تغییر دهید؛ در این بخش به راحتی امکان فیلتر کردن دادهها نیز وجود دارد. همچنین در بخش طراحی لاگ انعطاف بالایی خواهید داشت؛ در این قسمت بیش از 40 قالب آماده برای این کار تدارک دیده شده که امکان سفارشی کردن آنها نیز وجود دارد.

نرم افزار TechLog
Schlumberger Techlog یک نرم افزار بسیار قدرتمند با محیطی کاملا یکپارچه همراه با تمامی ویژگی های که برای پردازش داده ها و نشان دادن نتایج مورد نیاز است می باشد. این نرم افزار قادر است تا به پردازش داده های مربوط به زمین شناسی، حفاری, مخزن و مهندسی تولید و ژئوفیزیک بپردازد. از دیگر توانایی های این نرم افزار می توان به زمین شناسی شامل آنالیز لاگ های تصویری، آنالیز بافت، آنالیز لاگ دیپ میتر، آنالیز مغزه و …، حفاری شامل آنالیز پایداری دیواره چاه اشاره کرد.

نرم افزار F. A. S. T
نرم افزار FAST ساخت شرکت کانادایی Fekete در شهر Calgary است و یکی از کاملترین و بهروزترین نرمافزارهای تفسیر چاهآزمایی است که اخیراً نیز توسط تعدادی از شرکتهای بزرگ نفتی ایران نیز خریداری و مورد استفاده قرار گرفته است. این نرمافزار بواسطه هماهنگ بودن با علم روز، رابط گرافیکی مناسب و دقت بالای خود به سرعت در حال باز کردن راه خود در بازارهای بین المللی است. از ابتدای کار تا کنون بیش از 25 نسخه متعدد از این نرم افزار وارد بازار شده است. این نرم افزار برای کاربر بسیار مناسب طراحی شده و قابلیت ویرایش در مراحل مختلف را دارد. وارد کردن خواص سیال در آن در مقایسه با نرم افزارهای دیگر راحتتر است. برای آنالیز و تشخیص دادهها از 16 مدل مختلف نیز استفاده شده است و انطباق و رگرسیونگیری نیز به خوبی طراحی شده است.

PanSystem
نرمافزار Pansystem برای تطابق تاریخچه، طراحی و آنالیز چاه آزمایی طراحی شده است و با استفاده از داده های ورودی که معمولا تغییرات فشار بر حسب زمان می باشند، این کارها را انجام می دهند. با این نرم افزار میتوان دادههای مخزنی را پیشبینی کرد. اساس محاسبه ، تجزیه و تحلیل اطلاعات بر مبنای روشهای چاه آزمایی مانند Horner Plot و … می باشد. نرمافزار Pansystem از قدیمیترین نرمافزارهای تفسیر و آنالیز چاه آزمایی است و میتواند دادههای فشار، دبی و زمان مربوط به یک چاه را آنالیز، تجزیه و تحلیل کند.

نرم افزار Saphir
KAPPA Ecrin عنوان یک مجموعه نرمافزاری کامل جهت آنالیز دادههای داینامیک بوده که در حوزه اکتشاف و استخراج پیشرفته مخازن نفت تمامی ابزارهای لازم برای این کار را فراهم نموده است. مهمترین نرمافزار این بسته برنامه سفیر (Saphir) بوده که برای تجزیه و تحلیل رفتار گذرا فشار در مخازن نفتی به کار میرود. این برنامه عموما برای چاهآزمایی که به بررسی و تجزیهوتحلیل رفتار مخزن در طول زمان میپردازد، استفاده میشود. نتایج حاصل از چاهآزمایی تاثیر زیادی در تشخیص مقادیر واقعی پارامترهای مخزن دارد و به دست آوردن مقادیر واقعی این تغییرات بعد از حفر چاه، مدل دقیق و بهروزی از مخزن در اختیار مهندسان قرار میدهد.
با این برنامه میتوان شاخصهای بهرهدهی مخازن و پارامترهای مختلفی مثل نفوذپذیری سنگ مخزن، ضریب پوسته، انباشت چاه و بسیاری دیگر از پارامترهای دخیل در تغییرات مخزن طی زمان را محاسبه کرد. این برنامه تخصصی اساسا بر مبنای منحنی مشتق فشار که بر حسب زمان میباشد کار میکند. از سفیر میتوان برای حالتهای مختلف مخزن مانند چاههای افقی، تداخل چاهها، فشار مرزی و تخلخل دوگانه استفاده کرد. Topaze NL نرمافزار دیگر این مجموعه جهت آنالیز دبی گذرا است که با آنالیز منحنی افت، عملکرد آینده مخازن را پیشبینی کرده و مشخصههای آن را تعیین میکند. Ecrin نرمافزار دیگری نیز تحت عنوان Rubis برای مدلسازی چند منظوره عددی و در نهایت Amethyste نرمافزار کاملی جهت محاسبه اثرات عدم قطعیت و ضریب بهرهدهی چاههای نفتی در خود جای داده است.

نرم افزار UTCHEM
نرم افرار UTCHEM که یکی از نرم افزار های تخصصی مهندسی مخازن می باشد، یک شبیه ساز سیلابزنی مواد شیمیایی است که توسط دانشگاه تگزاس آستین تولید شده. این نرم افزار قادر است مکانیزم های ازدیاد برداشت را در مخازن هیدروکربنی با دقت بالا شبیه سازی کند. این نرم افزار یک شبیه ساز سه بعدی است که قادر به مدل کردن حداکثر چهار فازی است، فاز آبی، فاز نفتی، فاز میکروامولسیون، و فاز گازی. برنامه راه حل این شبیه ساز یک فرمولاسیون IMPES است یعنی فشار آب به صورت ضمنی محاسبه می شود و غلظت اجزا به صورت صریح محاسبه می شود. پدیده های فیزیکی و شیمیایی محتلف شامل رفتار فازی میکرو امولسیون، مدل های کشش سطحی، مدل گرانروی، چندجزیی فازی، مدل به دام افتادگی فاز ها، مدل تراوایی سه فازی که وابسته به عدد به دام افتادگی (Phase Trap) هستند، مدل های جذب شیمیایی و مدل رئولوژیکی پلیمری توسط این شبیه ساز مدلسازی می شوند. همچنین چگونگی وابستکی مستقیم و غیر مستقیم این مدل ها به پارامترهایی از جمله شوری (غلظت یون های دوظرفیتی) و متغیرهای دیگری از جمله غلظت حلال همراه قابل بررسی و شبیه سازی است.

نرم افزار EORgui
نرم افزار EORGui از جمله نرم افزار های مفید و کاربردی برای غربالگری ویا به اصطلاح فنی Screening روش های ازدیاد برداشت (EOR) می باشد. این ابزارها که در این مجموعه گنجانده شده اند برای دانشجویان و یا حتی افراد شاغل در بخش های صنعتی مرتبط در جهت انتخاب و بهینه سازی روش های ازدیاد برداشت بسیار مفید و کارامد است.
