چاه نگاری (Well Loging)

تعریف نمودار گیری (Logging)
تقریباً تمام نفت و گازی که امروزه از مخازن نفتی و گازی استخراج میشوند در شرایط طبیعی خود در خلل و فرج موجود در سنگ مخزن قرار دارند. بنابراین شناخت سنگ مخزن و کسب اطلاع بیشتر از لایههای تولیدکننده در جهت بهسازی و توسعه بهرهبرداری و افزایش راندمان تولید تأثیر بسیاری خواهد داشت.
یکی از روشهای متداول برای جمعآوری اطلاعات لازم و تحقیق راجع به سنگ مخزن، نمودارگیری (Logging) از داخل چاهها میباشد. این نمودارها به وسیله ابزار بخصوصی که تحت کنترل و توسط سیم رابط به داخل چاه فرستاده میشوند تهیه میگردند .
بدیهی است هر یک از نمودارها مصرف خاصی داشته و قسمتی از مجهولات را روشن میکند. لذا به منظور تجزیه و تحلیل کامل سنگ مخزن و لایه تولیدی و بعضی مشخصات سیال موجود در لایه، لازم است که نمودارهای مختلف تهیه گردند.
جنسیت سنگ مخزن، نوع سیال موجود در سنگ، درصد خلل و فرج، دما و فشار لایههای مختلف از جمله اطلاعاتی هستند که توسط نمودارها کسب میگردند.
انواع نمودارها
انواع نمودارهای چاهپیمایی (Log) عبارتند از:
۱. منحنی SP
۲. نمودار CRL
۳. نمودار LL, DLL
۴. نمودار Induction Logging
۵. نمودار Micro Log
۶. نمودار صوتی Sonic Log
۷. نمودار چگالی سنگ مخزن FDL
۸. نمودار نوترونی CNL
۹. نمودار اشعه گاما
۱۰. نمودار TDT
۱۱. نمودار تولید داخلی چاه
۱۲. نمودار سیمانبندی VDL & CBL
در اکثر مواقع نتایج نهایی را در رابطه با مقایسه دو یا چند نمودار به دست میآورند.

منحنی SP The Spontaneous Potential Curve
این لاگ به همراه نمودار دیگری که اکثرا نمودار مقاومت (Resistivity Log) میباشد تهیه میگردد. (با نمودارهای دیگر نظیر نمودار صوتی Sonic Log نیز همراه میشود.)
اطلاعات زیر را می توان از منحنی SP کسب نمود:
۱. محل لایههای دارای قابلیت نفوذ
۲. محدوده لایههای فوق و رابطه آنها با یکدیگر
۳. مقدار مقاومت آب موجود در سنگ مخزن Rw
۴. نشانههایی از وضع کیفی لایههای شیل سنگ
این لاگ بر حسب میلیولت در مقابل عمق (متر) رسم میشود. منحنی رسم شده هر چه در جهت میلیولت بالاتر (سمت راست) حرکت کند وجود شیل سنگ را محرز میکند و هرچه به طرف حداقل میلیولت (سمت چپ) حرکت کند دلیل وجود ماسه میباشد.
موضوع مهم در مورد این لاگ اینست که بایستی حتماً در حین تهیه آن در داخل چاه سیالی که هادی جریان الکتریسیته میباشد وجود داشته باشد.


نمودار (CRL(Conventional Resistivity Log
به کمک این نمودار، مقاومت لایههای سنگ مخزن در مقابل جریان الکتریسیته اندازهگیری میگردد و توسط آن میتوان ضخامت لایهها را اندازهگیری نمود.
نمودار روی محور مختصات یا محورهای عمق (متر) و مقاومت (اهم متر) رسم میگردد.
به کمک این نمودار ضخامت حقیقی لایهها که در محاسبه Sw به کار میرود، اندازهگیری میشود.

نمودار LL, DLL The Laterolog & Dual Laterolog
در حقیقت این نمودارها با دقت بیشتری قابلیت هدایت الکتریسیته را در سنگ مخزن و لایههای آن اندازهگیری مینمایند و به همین ترتیب موقعیت سیالهای موجود در لایهها از نظر قدرت هدایت الکتریسیته مشخص میشود.
به کمک این لاگ ضخامت لایهها نیز اندازهگیری میگردد.
این مجموعه نمودارها از سایر نمودارهای دیگر که مقاومت سنگ مخزن و لایهها را بررسی می نمایند، دقت بیشتری دارد.

نمودار Induction Logging
مجموعه این لاگ ها مقاومت (R) در مقابل الکتریسیته و قابلیت هدایت لایهها و سنگ مخزن را مشخص مینمایند. بخصوص زمانی مورد استفاده قرار میگیرند که گل حفاری موجود در چاه مخلوطی از مواد نفتی باشد (Oil base Mud).
در حقیقت فایده اصلی آن ها نشان دادن ضخامت لایهها میباشد و به کمک آن و با توجه به مقاومت مخصوص طبقات، درجه اشباع سنگ مخزن نیز قابل محاسبه میباشد.

نمودار Micro Log
جهت مشخص کردن لایههای نفوذپذیر و حتی در شرایط بخصوص اندازهگیری تخلخل مورد استفاده قرار میگیرد.
مقدار Rxo (مقاومت ناحیه اشغال شده بوسیله گل حفاری) نیز توسط این لاگ قابل اندازهگیری میباشد.

نمودار اشعه گاما The Gamma Ray Log
اکثر موارد برای یافتن محل وجود شیل مورد استفاده قرار میگیرد.
بعضی اوقات در جهت یافتن وجود مواد رادیواکتیو در سنگ مخزن نیز بکار میرود که در حقیقت خاصیت اصلی آن نیز همین موضوع است. به همین علت نیز میتوان از آن دریافتن محل زغال سنگ در لایهها نیز استفاده برد.
این لاگ را میتوان در چاههای دارای لوله جداری نیز تهیه کرد. (در حین تعمیر چاه مورد استفاده قرار میگیرد.)

نمودار چگالی سنگ مخزن FDL (The Formation Density Log)
کاربرد مهم آن در محاسبه درجه تخلخل است، لیکن در شناخت نوع سنگ مخزن، بررسی محل چگالی هیدروکربنها، وجود پلمه سنگ در لایهها و نیز پارهای موارد دیگر مورد استفاده دارد.

نمودار نوترونی CNL
این لاگ نیز مانند اکثر نمودارها در جهت یافتن و محاسبه تخلخل مورد استفاده قرار میگیرد.
موضوع مهم در مورد آن این است که حساسیت زیادی به هیدروژن دارد، لذا فضای خالی داخل سنگ مخزن را که پر از آب و نفت باشد به خوبی مشخص میکند، بخصوص در شناخت محل وجود نفت در لایه مورد استفاده قرار میگیرد.
در رابطه با این نمودار استفاده از نمودارهای چگالی و صوتی در بیشتر موارد الزامی است.

نمودار TDT (Thermal Decay Time Log)
مورد استفاده اصلی این نمودار در یافتن محل تماس آب و نفت است.
در حقیقت حساسیت دستگاه تهیه کننده این لاگ در وجود کلر است. که بدیهی است که در آب موجود در لایه ها به صورت مختلف (کلروسدیم ،کلرومنیزیم و…) یافت می شود.
در محاسبات مربوط به سطح تماس آب لازم است موقعیت این نمودار با نمودارهای دیگر نظیر Gamma Ray و CNC مقایسه گردد.
با توجه به حساسیت آن در مقابل کلر، اگر مقدار کلر کم باشد و بخصوص تخلخل کمتر از 15% باشد میبایست که در جوابهای این نمودار شک کرد.

نمودار تولید داخلی چاه The Production Loggin
این نمودار در حقیقت با توجه به نتایج نمودارهای دیگری که جزء مجموعه آن میباشد تهیه میگردد.
در مشخص کردن محل تولیدی چاه، درصد تولید لایه ها و محل تولید گاز و آب همراه نفت مورد استفاده قرار میگیرد. این لاگ توسط ابزار PLT به دست می اید
مجموعه نمودارهای تولیدی Production Combination Tools (PCT)
این مجموعه نمودارها در حقیقت نوع سیال تولیدی دمای داخل چاه، محل لایه های تولید کننده و مقدار تولید آن ها و همچنین اطلاعاتی از وضع داخلی چاه نیز کسب شود.
جهت تهیه هرلاگ ابزار بخصوصی نیز به کار میرود که این ابزار با یکدیگر متصل شده و به صورت یک مجموعه در می آیند و سپس این مجموعه ابزار توسط سیم و تحت کنترل به داخل چاه فرستاده میشوند.
ابزار این مجموعه که تهیه نمودارهای مختلف را باعث می شوند عبارتند از ؛
دبی سنج
چگالی سنج
دماسنج
فشار سنج
قطر سنج
به علاوه مجموعه فوق همیشه همراه ابزار مشخص کننده محل اتصال لوله های جداری چاه (Collar Locator) نیز می باشد.

نمودار سیمان بندیVDL & CBL Cement Bond Log
پس از جایگزین کردن لولههای پوششی (Liner and Casing) در داخل چاه، به پشت آنها سیمان پمپ میشود. این سیمان عمدتا در رابطه با قطع ارتباط لایههای حفاری شده و همچنین استحکام بخشیدن به ایستادگی لولههای فلزی پمپ می گردد.
موقعیت این سیمان بندی بسیار مهم است زیرا بد بودن وضع آن باعث ارتباط لایه ها از پشت دیواره فلزی چاه می شود. (اکثراً به خاطر وجود شیار و ترک و یا کم بودن و همگن نبودن سیمان، آب و یا گاز تحت شرایطی به داخل لایه تولیدی نشت مینماید.)
بررسی وضع سیمان از این لحاظ به کمک این نمودار انجام میگیرد.

نمودار صوتی Sonic Log
این نمودار عبارت است از تغییرات زمان در حرکت یک موج صوتی در یک فوت از سنگ مخزن نسبت به عمق آن سنگ مخزن، و از آن اطلاعات مختلفی را میتوان کسب نمود از جمله:
۱. محاسبه درصد تخلخل سنگ مخزن
۲. در ارتباط با سایر نمودارها در جهت یافتن اطلاعات مربوط به لایههای سنگ مخزن
۳. در جهت مشخص کردن جنس لایهها نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
۴. در مطالعات مربوط به لایههای با فشار زیاد از آن استفاده میشود.
برای مطالعه بیشتر می توانید به کتاب Well Loging نوشته O. Serra مراجعه نمایید. این کتاب در سه جلد نوشته شده و یکی از معتبرترین منابع چاه پیمایی و چاه نگاری موجود است.
پسورد فایل : ندارد گزارش خرابی لینک
دیدگاهتان را بنویسید